ThS.BS. Nguyễn Trương Minh Thế
Giảng viên Khoa YHCT
ĐH Y Dược TP. HCM
Trương Trọng Cảnh (150 – 219) là thầy thuốc nổi tiếng thời Đông Hán – Trung Quốc, được xưng là “Thánh y”. Ông được coi là một trong những nhân vật quan trọng nhất của lịch sử Đông y vì những đóng góp mang tính hệ thống về cả lý luận và thực nghiệm.
Tác phẩm quan trọng nhất của ông là “Thương hàn tạp bệnh luận”. Tuy đã thất lạc trong giai đoạn Tam Quốc nhưng sau đó đã được tổng hợp lại thành hai tập sách “Thương hàn luận” và “Kim quỹ yếu lược”. Đây là hai trong bốn bộ sách quan trọng nhất của Đông y. Trong đó tập hợp các nguyên tắc biện chứng luận trị, đây là những nguyên tắc cơ bản trong lâm sàng của Trung y.
Về phương diện phương tễ học, “Thương hàn tạp bệnh luận” cũng cống hiến rất lớn và sáng tạo ra rất nhiều phương thuốc, đồng thời ghi lại rất nhiều bài thuốc có hiệu quả. Nguyên tắc điều trị thông qua biện chứng lục kinh được giới y học sau này tôn sùng. Tác phẩm này có thể nói là tác phẩm chuyên ngành y học thời xa xưa của Trung Quốc, nó xác lập mô phạm biện chứng luận trị từ lý luận đến thực tiễn, là một trong những tác phẩm có ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử y học Trung Quốc, là tác phẩm kinh điển ắt phải đọc, phải học đối với học giả.
Sau đây xin chia sẻ với quý vị một câu chuyện về tấm lòng nhân từ của danh y Trương Trọng Cảnh được nhân dân ghi nhớ, thông qua mẫu chuyện về món “há cảo” (sủi cảo - giảo tử 饺子) – món ăn truyền thống ưa thích của người Trung Hoa.
“Tương truyền khi Trương Trọng Cảnh 50 tuổi làm Thái Thú ở Trường Sa, ông rất chú trọng vào thực tiễn lâm sàng và tâm niệm cứu chữa cho bá tánh dù ở bất kỳ nơi đâu. Mỗi tháng ông định ra 2 ngày mùng một và mười lăm, mở rộng nha môn, không hỏi việc quốc gia, để thăm bệnh cho người dân
Sau khi cáo lão hồi hương, Trương Trọng Cảnh rời Trường Sa về quê. Bên bờ sông Bạch Hà ở quê nhà, ông thấy bách tính vừa đói vừa nhiễm hàn (lạnh), đến cả tai cũng bị hoại tử vì rét. Ông cho dựng một chiếc lều trên mảnh đất trống tại Nam Dương, Đông Quan. Sau đó đặt một cái vạc và bắt đầu phát thuốc cho người nghèo vào ngày Đông Chí. Phương thuốc của Trương Trọng Cảnh có tên là “Khư hàn kiều nhĩ thang”. Công thức làm bao gồm thịt dê, ớt, cùng một vài thảo dược có tác dụng trừ hàn, đem thái nhỏ cho vào ninh nhừ. Rồi đặt vào bột nhão và nặn thành hình cái tai, cho vào nồi nấu chín sau đó phân phát cho bệnh nhân. Mỗi người được phân phát 2 bánh hình tai (há cảo) cùng một chén canh. Những người uống canh sau đó toàn thân ấm lên, máu lưu thông, hai tai cũng ấm trở lại, một thời gian sau bệnh nhân bị bỏng lạnh tai cũng được chữa khỏi. Trương Trọng Cảnh tiếp tục phân phát canh cho tới 30 tết. Đến ngày đầu năm mới, mọi người không chỉ mừng năm mới mà còn mừng cho tai đã được chữa lành. Họ làm thức ăn mừng năm mới hình cái tai và gọi là Há Cảo, để ghi nhớ thời gian Trương Trọng Cảnh dựng lều và chữa cho bệnh nhân”.
Trương Trọng Cảnh không chỉ là thầy thuốc Trung Hoa nổi tiếng, mà còn là người có y đức cao thượng, cứu người không kể giàu nghèo. Những bậc danh y thời cổ đại, họ không màng danh lợi, lập chí cứu người, không tham quan tước hay vinh hoa phú quý. Nơi nơi đều lưu lại dấu chân, họ không từ khó khăn, nhọc nhằn, bôn ba thiên sơn vạn thủy, mặc dù không có áo gấm ngọc thực, nhưng lại an ổn nơi thanh nhàn, lấy việc cứu giúp người làm điều vui.
Chú thích:
Khư hàn kiều nhĩ thang 祛寒娇耳汤: Kỳ thực chính là đem thịt dê, ớt cùng một số vị thuốc có tính chất khử hàn cho vào nồi nấu lên, sau khi chín vớt ra và băm nhỏ, dùng bột mì bao lại thành hình chiếc tai, rồi sau đó đem hấp chín. Nhân vì bánh có dạng hình chiếc tai, lại có công hiệu làm cho tai không bị lạnh, cho nên Trương Trọng Cảnh đã đặt tên cho món đó là “kiều nhĩ” 娇耳.
- TÁC DỤNG DƯỢC LÝ CỦA MỘT SỐ VỊ THUỐC THUỘC NHÓM HOẠT HUYẾT (10.10.2019)
- GIỚI THIỆU MỘT SỐ LOẠI HÌNH CHÂM CỨU (05.10.2019)
- SUY NHƯỢC CƠ THỂ MẠN TÍNH - KẺ PHÁ HOẠI THẦM LẶNG (08.09.2018)
- MAI HOA PHẤN - PHƯƠNG THUỐC KHỬ MÙI CƠ THỂ TỪ HOÀNG CUNG TRUNG HOA (21.10.2017)
- MỒ HÔI GÂY MÙI KHÓ CHỊU ĐÔNG Y CHỮA THẾ NÀO? (27.09.2017)
- ĐIỀU TRỊ CẢM MẠO BẰNG Y HỌC CỔ TRUYỀN (21.09.2017)
- ĐIỀU TRỊ TRẦM CẢM SAU SINH BẰNG ĐÔNG Y (21.09.2017)
- KẾT HỢP ĐÔNG TÂY Y ĐIỀU TRỊ VIÊM QUANH KHỚP VAI (21.09.2017)
- ĐIỀU TRỊ VIÊM XOANG BẰNG ĐÔNG Y (22.09.2017)
- CHẾ ĐỘ ĂN LOW CARB – LỢI HAY HẠI? (22.09.2017)