PHƯƠNG PHÁP DƯỠNG SINH CHO NGƯỜI CÓ THỂ CHẤT KHÍ HƯ

 

ThS.BS. Nguyễn Trương Minh Thế

Phòng khám Đông y Vạn Hoa Minh

 

 

Học thuyết thể chất dựa trên các nguyên lý của y học cổ truyền như “thiên nhân hợp nhất” để “cân bằng âm dương”. Nó nghiên cứu các đặc điểm sinh lý và bệnh lý của các loại thể chất khác nhau, phân tích trạng thái phản ứng của bệnh, tính chất và xu hướng phát triển của các biến đổi bệnh lý, và hướng dẫn việc phòng ngừa và điều trị bệnh.

Con người có chín loại thể chất (thể chất bình hòa, thể chất dương hư, thể chất âm hư, thể chất khí hư, thể chất đàm thấp, thể chất thấp nhiệt, thể chất huyết ứ, thể chất khí uất, thể chất đặc biệt). Chúng tôi xin lần lượt giới thiệu đến quý vị các phương pháp dưỡng sinh phù hợp theo từng dạng thể chất khác nhau.

 

B. Thể chất khí hư

 

Đặc điểm của thể chất khí hư

 

Hình thể gầy hoặc béo, cơ thể mệt mỏi, sắc mặt nhợt nhạt, giọng nói yếu ớt, thường ra mồ hôi tự nhiên, đặc biệt khi vận động, tim đập nhanh, ăn ít, lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng, mạch yếu là những đặc điểm cơ bản.

Nếu mắc bệnh thì các triệu chứng sẽ nặng hơn, có thể kèm theo khó thở, lười nói, ho suyễn không có lực; hoặc ăn ít, bụng đầy, đại tiện lỏng; hoặc sa trực tràng, sa tử cung; hoặc tim đập nhanh, tinh thần mệt mỏi; hoặc đau lưng, đầu gối yếu, tiểu nhiều, nam giới xuất tinh sớm, nữ giới khí hư trong loãng.

 

PHƯƠNG PHÁP DƯỠNG SINH CHO THỂ CHẤT KHÍ HƯ

 

Người có thể chất khí hư thích hợp với các bài tập như đi bộ, chạy chậm và khiêu vũ; lượng vận động nên bắt đầu từ ít, sau đó tăng dần. Cũng thích hợp luyện tập bát đoạn cẩm, ngũ cầm hí, thái cực quyền dưỡng sinh.

 

Gợi ý một số bài tập khí công

 

Thận là gốc của nguyên khí, do đó khí hư nên tập các bài tập dưỡng Thận; phương pháp như sau:

• Đung đưa chân: Ngồi thẳng, hai chân tự nhiên thả lỏng, trước tiên từ từ xoay người sang trái phải ba lần, sau đó, hai chân treo lơ lửng, đung đưa trước sau hơn mười lần. Động tác này có thể hoạt động lưng, đầu gối, có tác dụng ích Thận cường yêu.

 

 

 

• Xoa lưng: Ngồi thẳng, nới lỏng quần áo, thắt lưng, hai tay xoa vào nhau cho đến khi hơi nóng, sau đó đặt hai tay lên lưng, xoa lên xuống cho đến khi lưng cảm thấy nóng. Xoa lưng thực chất là tự xoa bóp các huyệt ở lưng như mệnh môn, thận du, khí hải du, đại trường du, hầu hết các huyệt này đều liên quan đến thận. Khi xoa đến khi nóng, có thể thông kinh lạc, hành khí hoạt huyết, ấm thận cường yêu.

 

Thực dưỡng cho thể chất khí hư

 

• Gạo tẻ: Tính bình, vị ngọt, có thể bổ trung ích khí. Từ lâu đã có ghi chép về "chủ ích khí", thời Đường, thực y Mạnh Thận cũng nói: "Gạo tẻ ấm trung, ích khí." Vương Mạnh Anh thời Thanh còn ca ngợi cháo gạo tẻ là "sâm của người nghèo", ông nói: "Người nghèo mắc bệnh hư, dùng nước cháo đặc thay sâm." Người khí hư nên thường ăn.
• Thịt gà: Tính ấm, vị ngọt, có tác dụng ấm trung, ích khí, bổ tinh, dưỡng huyết. Dù là khí hư, huyết hư, thận hư đều nên ăn. Dân gian có thói quen dùng hoàng kỳ hầm gà mái già cho người khí hư, càng tăng tác dụng bổ khí.
• Táo đỏ: Tính ấm, vị ngọt, là thực phẩm thường dùng, có tác dụng ích khí bổ huyết, các thầy thuốc qua các thời đại thường dùng cho người bệnh khí hư. Sách "Biệt lục" nói nó "bổ trung ích khí, cường lực." Thực y Mạnh Sân thời Đường cũng nói: "Táo đỏ bổ khí bất túc, nấu ăn Tỳ vị, bổ trung ích khí đứng đầu." Do đó, người khí hư nên dùng táo đỏ hầm nhừ ăn là tốt nhất.
• Đậu phộng: Tính bình, vị ngọt. "Điền Nam bản thảo đồ thuyết" gọi đậu phộng "bổ trung ích khí", không chỉ vậy, đậu phộng còn có tác dụng bổ Tỳ và bổ Phế, điều này đặc biệt tốt cho người khí hư kèm Phế hư hoặc Tỳ hư, nên ăn đậu phộng luộc là tốt nhất.
• Khoai mỡ: Là thực phẩm bổ khí, người có thể chất khí hư hoặc bệnh lâu ngày khí hư nên thường ăn, rất có lợi. Khoai mỡ có thể bổ phổi khí, bổ Tỳ khí, bổ Thận khí, do đó trong các phương thuốc bổ Phế khí hoặc Thận khí hoặc Tỳ khí thường dùng đến nó.
• Hoàng kỳ: Tính hơi ấm, vị ngọt, cũng là vị thuốc bổ khí thường dùng trong y học cổ truyền, là thực phẩm bổ khí thường dùng trong dân gian. Nhiều sách y đều nói "hoàng kỳ bổ khí toàn thân." "Bản thảo cầu chân" cho rằng: "Hoàng kỳ là thuốc bổ khí tốt nhất, do đó có tên gọi là kỳ." Theo thói quen của các thầy thuốc, hoàng kỳ thường dùng cùng đảng sâm hoặc thái tử sâm hoặc nhân sâm, thì tác dụng bổ khí càng tốt, người khí hư ăn càng thích hợp.

Ngoài ra, người khí hư còn nên ăn gạo nếp, kê, ngô, đại mạch, khoai lang, bí đỏ, đậu trắng, đậu nành, dạ dày bò, gà ác, thịt ngỗng, thịt thỏ, chim cút, cá chép, mực, bạch tuộc, cà rốt, đậu phụ, sữa đậu nành, khoai tây, nấm hương, nấm rơm, nấm sò, sữa ong chúa, đường đỏ, mộc nhĩ trắng, v.v.

(còn nữa)