PHƯƠNG PHÁP DƯỠNG SINH CHO NGƯỜI CÓ THỂ CHẤT BÌNH HÒA TRUNG TÍNH)

ThS.BS. Nguyễn Trương Minh Thế

Giảng viên ĐH Y Dược TP. HCM

 

Học thuyết thể chất dựa trên các nguyên lý của y học cổ truyền như “thiên nhân hợp nhất” để “cân bằng âm dương”. Nó nghiên cứu các đặc điểm sinh lý và bệnh lý của các loại thể chất khác nhau, phân tích trạng thái phản ứng của bệnh, tính chất và xu hướng phát triển của các biến đổi bệnh lý, và hướng dẫn việc phòng ngừa và điều trị bệnh.

Con người có chín loại thể chất (thể chất bình hòa, thể chất dương hư, thể chất âm hư, thể chất khí hư, thể chất đàm thấp, thể chất thấp nhiệt, thể chất huyết ứ, thể chất khí uất, thể chất đặc biệt). Chúng tôi xin lần lượt giới thiệu đến quý vị các phương pháp dưỡng sinh phù hợp theo từng dạng thể chất khác nhau.

 

A. THỂ CHẤT BÌNH HÒA

Đặc điểm

• Đặc điểm hình thể: Thể hình cân đối, khỏe mạnh.
• Đặc điểm tâm lý: Tính cách hòa nhã, vui vẻ.
• Biểu hiện thường gặp: Da mặt, da dẻ mịn màng, tóc dày và bóng, ánh mắt có thần, mũi sáng, khứu giác tốt, vị giác bình thường, môi đỏ hồng, tinh lực dồi dào, không dễ mệt mỏi, chịu được nóng lạnh, ngủ ngon, ăn uống tốt, đại tiểu tiện bình thường, lưỡi màu hồng nhạt, rêu lưỡi mỏng trắng, mạch hòa hoãn có lực.
• Xu hướng phát bệnh: Ít khi mắc bệnh.
• Khả năng thích ứng với môi trường bên ngoài: Thích ứng tốt với môi trường tự nhiên và xã hội.

 

 

Tỷ lệ trong dân số Tỷ lệ người có thể chất bình hòa chiếm khoảng 32.75%, tức là khoảng một phần ba. Nam giới nhiều hơn nữ giới, tuổi càng cao thì người có thể chất bình hòa càng ít.

 

NGUYÊN TẮC DƯỠNG SINH CHO THỂ CHẤT BÌNH HÒA

1. Chế độ ăn uống hợp lý Chế độ ăn uống hàng ngày bao gồm các loại ngũ cốc, thịt trứng, sản phẩm từ sữa, sản phẩm từ đậu, rau củ quả. Chú ý kết hợp món mặn và món chay, tránh lặp lại cùng một loại thực phẩm. "Bữa sáng nên tốt, bữa trưa nên no, bữa tối nên ít" là câu nói dưỡng sinh của người xưa. Các chuyên gia dinh dưỡng hiện đại khuyến nghị "bữa sáng chiếm 25% tổng lượng ăn trong ngày, bữa trưa chiếm 40%, bữa tối chiếm 35%" là cụ thể hóa dưỡng sinh cho người hiện đại.

 

 

 

2. Ngủ đủ giấc Một phần ba cuộc đời con người là giấc ngủ. Nghiên cứu y học cho thấy, trong giấc ngủ sâu, các tế bào cơ thể có thể tự phục hồi, đặc biệt là giấc ngủ từ 10 giờ tối đến 3 giờ sáng được gọi là giấc ngủ làm đẹp, có thể loại bỏ độc tố trong cơ thể, phục hồi chức năng cơ thể.

 

3. Vận động vừa phải Vận động vừa phải có tác dụng không thể bỏ qua đối với quá trình trao đổi chất, hoạt động và hấp thụ dinh dưỡng của các cơ quan trong cơ thể. Nói chung, mỗi người cần vận động nửa giờ mỗi ngày, và tốt nhất là vận động aerobic. Có thể tập thái cực quyền. Một hoạt động khác là đi bộ, đi bộ nửa giờ mỗi ngày, vừa không mệt mỏi vừa rèn luyện cơ thể. Vì vậy, nhiều người đi làm thường xuống xe trước một trạm để đi bộ đến nơi làm việc, điều này rất có lợi.

 

4. Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu Thuốc lá chứa hàng ngàn chất hóa học, trong đó có hơn 50 chất gây ung thư. Những chất này, khi bị đốt cháy, tạo ra chất nhựa bao phủ trong miệng, mũi, họng và phổi, hút thuốc đã được công nhận là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất gây ung thư phổi. Uống rượu dễ gây bệnh dạ dày và ung thư dạ dày. Rượu đặc biệt gây hại cho gan, làm gan dễ bị xơ hóa. Ngoài ra, thanh niên đang phát triển, nếu thường xuyên uống rượu, ngoài những tác hại trên, còn làm giảm trí nhớ, cơ bắp yếu, phát triển sớm và lão hóa sớm. Y học cổ truyền cho rằng, thuốc lá là chất cay nóng, dễ sinh nhiệt và ẩm, gây buồn nôn, ho, đờm. Rượu có tính nóng và ẩm, "Bản thảo diên nghĩa bổ di" nói rằng nó "thấp trung phát nhiệt gần như hỏa", là chất ẩm nóng nhất. Vì vậy, uống rượu không điều độ sẽ sinh nhiệt, sinh đờm thấp, gây ra thấp nhiệt. Thích thuốc lá và rượu có thể tích nhiệt sinh thấp, là nguyên nhân quan trọng gây ra thể chất ẩm nhiệt, cần phải bỏ thuốc lá và rượu.

 

 

 

5. Tâm lý cân bằng Bệnh tật không chỉ ảnh hưởng đến cơ thể mà còn đe dọa tâm lý của chúng ta. Đối mặt với bệnh tật, chúng ta nên có tâm lý lành mạnh, tin tưởng vào điều trị khoa học, tin tưởng vào ý chí của mình. Bất kỳ sự chán nản, lo lắng nào cũng sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống bình thường, ảnh hưởng đến giấc ngủ, ăn uống, vì vậy đối mặt với bệnh tật bằng tâm lý lành mạnh là rất quan trọng.

 

DƯỠNG SINH BẰNG THỰC PHẨM CHO THỂ CHẤT BÌNH HÒA

 

Đối với người có thể chất bình hòa, dưỡng sinh nên điều chỉnh bằng thực phẩm chứ không nên dùng thuốc, vì người có thể chất bình hòa âm dương cân bằng, không cần thuốc để điều chỉnh âm dương, nếu dùng thuốc bổ ngược lại dễ phá vỡ cân bằng âm dương.

Đối với điều chỉnh bằng thực phẩm, trước hết cần "cẩn thận với ngũ vị".

Thứ nhất, thực phẩm nên thanh đạm, không nên thiên vị. Vì năm vị thiên vị sẽ phá vỡ trạng thái cân bằng của cơ thể. Như quá chua hại Tỳ, quá mặn hại Tâm, quá ngọt hại Thận, quá cay hại Can, quá đắng hại Phế.

Thứ hai, trong khi duy trì cân bằng âm dương của bản thân, người có thể chất bình hòa cũng nên chú ý đến sự thay đổi âm dương của tự nhiên theo bốn mùa, tuân theo sự thay đổi này để duy trì cân bằng âm dương tổng thể giữa bản thân và tự nhiên.

Ngoài ra, người có thể chất bình hòa cũng có thể chọn ăn một lượng vừa phải các thực phẩm có tác dụng bổ âm dương để tăng cường thể chất. Các loại thực phẩm này bao gồm: gạo tẻ, hạt ý dĩ, đậu đũa, hẹ, khoai lang, bí đỏ, bạch quả, quả óc chó, nhãn, hạt sen, gà, bò, cừu, v.v. Người có thể chất bình hòa vào mùa xuân khi dương khí mới sinh, nên ăn các món cay ngọt để phát tán, không nên ăn các món chua. Nên ăn hẹ, rau mùi, đậu phụ, củ cải, táo, thịt lợn, v.v. Mùa hè khi Tâm hỏa thịnh, nên ăn nhiều món cay để trọ Phế để chế ngự Tâm, và ăn uống nên thanh đạm, không nên ăn các món béo ngọt. Nên ăn rau chân vịt, dưa chuột, mướp, bí đao, đào, mận, đậu xanh, thịt gà, thịt vịt, v.v.; mùa thu, không khí khô dễ tổn thương tân dịch, nên ăn các món có tính nhuận để dưỡng âm sinh tân, không nên ăn các món cay phát tán. Nên ăn nấm tuyết, mơ, lê, đậu trắng, đậu tằm, thịt vịt, thịt lợn, v.v.; mùa đông khi dương khí suy yếu, nên ăn các món ấm bổ để bảo vệ dương khí, không nên ăn các món lạnh. Nên ăn cải thảo, hạt dẻ, táo, đậu đen, đậu đao, thịt cừu, thịt dê, v.v.

(còn nữa)