ThS.BS. Nguyễn Trương Minh Thế
Giảng viên khoa YHCT – ĐH Y Dược TP.HCM
Rong kinh là gì?
Một chu kỳ kinh nguyệt bình thường sẽ kéo dài từ 28 đến 32 ngày, thời gian hành kinh trung bình 3 - 5 ngày. Máu kinh có màu đỏ sẫm, không đông, có nhiều chất vụn của tế bào niêm mạc âm đạo - tử cung và nhiều vi khuẩn có sẵn trong âm đạo.
Rong kinh là hiện tượng hành kinh đúng chu kỳ nhưng kéo dài trên 7 ngày và lượng máu mất đi vượt quá 80ml/chu kỳ kinh nguyệt (bình thường khoảng 50 - 80 ml/ chu kỳ).
Nguyên nhân rong kinh?
Nguyên nhân thực thể: Hành kinh kéo dài do nguyên nhân tổn thương thực thể như u xơ tử cung, viêm nội mạc tử cung, buồng trứng (có hay không rụng trứng, u tế bào hạt), liên quan đến thai, bệnh lý toàn thân (rối loạn đông máu, bệnh bướu giáp)…
Nguyên nhân cơ năng: Nguyên nhân chính thường do rối loạn nội tiết. Rong kinh cơ năng thường hay gặp nhất ở giai đoạn đầu và giai đoạn cuối của thời kỳ hoạt động sinh sản, tức là thời kỳ dậy thì và tiền mãn kinh của phụ nữ. Trong độ tuổi sinh sản; thường xuất hiện nhất là sau khi sinh, dùng thuốc phá thai và các loại thuốc tránh thai.
Đặc biệt, rong kinh tập trung ở những phụ nữ có nguy cơ cao như béo phì, sinh con nhiều lần, hút thuốc lá, sắp mãn kinh, đái tháo đường, suy giáp, rối loạn đông máu, viêm gan mạn, bệnh tim hoặc thận mạn, bệnh lupus đỏ…
Khi bị rong kinh phải làm thế nào?
Khi có bất thường về chu kỳ kinh, thời gian hành kinh, chảy máu nhiều, quý chị em phải đến gặp bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.
Bác sĩ sẽ hỏi về bệnh sử, chu kỳ kinh nguyệt và có thể đề nghị một số xét nghiệm sau:
- Xét nghiệm máu: Đánh giá tình trạng thiếu máu, các rối loạn hormon giáp hoặc bất thường đông máu…
- Phết tế bào cổ tử cung (Pap test): Thu thập các tế bào từ cổ tử cung, kiểm tra bằng kính hiển vi phát hiện viêm nhiễm, những biến đổi tế bào ung thư hoặc
giai đoạn sớm hơn.
- Sinh thiết nội mạc tử cung.
- Siêu âm: Quan sát được hình ảnh của tử cung, buồng trứng.
- Nội soi: Giúp đánh giá bên trong tử cung.
Điều trị rong kinh như thế nào?
Thông thường sẽ sử dụng các loại thuốc thuốc cầm máu, thuốc nội tiết, thuốc nâng cao thể trạng, thuốc chống viêm nhiễm và phòng chống thiếu máu.
Trong trường hợp điều trị nội khoa thất bại có kèm các vấn đề như u xơ tử cung, polyp tử cung, u nang buồng trứng…cần xem xét phẫu thuật.
Đông y có điều trị rong kinh không?
Trong Đông y rong kinh gọi là chứng Băng Lậu. Chứng này bao gồm hai chứng là “huyết băng” và “kinh lậu”. Sách “Tế Sinh Phương” viết: “Bệnh băng lậu chỉ là một chứng, nhẹ thì gọi là Lậu hạ, nặng thì gọi là Băng trung”. Sách “Chư Bệnh Nguyên Hậu Luận” viết: “Đàn bà kinh nguyệt xuống không đúng kỳ ra lai rai không dứt gọi là lậu hạ, nếu tuôn xuống đột ngột gọi là băng trung’.
Đối với người phụ nữ thì bào cung là khí quan riêng biệt, chuyên chủ việc kinh nguyệt và hệ bào, nơi phát nguồn của mạch Xung, mạch Nhâm. Mạch Xung là bể của huyết, mạch Nhâm là chủ về bào thai, cho nên công năng của bào cung cùng với 2 mạch Xung, Nhâm có quan hệ không thể tách ra được.
Khí huyết của mạch Xung, mạch Nhâm bắt đầu đầy đủ thịnh vượng thì hành kinh đúng chu kỳ mỗi tháng. Đến trên dưới 49 tuổi thì khí huyết của mạch Xung, mạch Nhâm suy yếu dần, rồi kinh nguyệt ngừng hẳn, thiên quý kiệt.
Chu kỳ kinh nguyệt thường dễ bị ảnh hưởng bởi:
- Những kích động về tinh thần (Nội nhân).
- Ngoại cảm lục dâm (điều kiện thời tiết khí hậu).
- Nội thương do ăn uống, bệnh tật.
Các nguyên nhân trên làm cho khí huyết của mạch Xung, mạch Nhâm và Bào cung mất điều hòa, mà gây nên những rối loạn chu kỳ kinh nguyệt. Mặt khác, khi nội tạng bệnh, đặc biệt là tạng Can, Tỳ, Thận cũng ảnh hưởng rất lớn về nguyệt kinh. Vì Tâm chủ huyết, Tỳ thống nhiếp huyết, Can tàng huyết. Mạch Can liên lạc với âm khí, quản lý phần bụng dưới. Tạng Thận khai khiếu ở tiền âm, hậu âm lại là chủ tể của cơ quan sinh dục, cho nên khi các chức năng của các tạng trên rối loạn đều có thể tác động đến chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ.
Trên lâm sàng thường gặp các thể sau:
- Thể huyết nhiệt: Lượng kinh nhiều, kéo dài trên 7 ngày, sắc đỏ sẫm, đặc dính. Người bứt rứt, cáu gắt, đêm ngủ không yên, lưng và bụng dưới đau dữ dội, sắc mặt đỏ, môi khô miệng đắng khô, tiểu vàng, cầu bón, chất lưỡi đỏ, rêu vàng, mạch hoạt sác hữu lực.
- Thể khí hư: Lượng kinh nhiều, màu đỏ nhạt, loãng, mệt mỏi, sắc mặt tái nhợt, hồi hộp sợ sệt, thở ngắn, tay chân mỏi rủ, chất lưỡi đỏ nhạt, mạch hoãn nhược vô lực.
- Thể huyết ứ: Kinh kéo dài, lượng ít, máu kinh đỏ sẫm, có cục. Đau bụng nhiều, ra máu cục đỡ đau, không thích xoa bụng, chất lưỡi tím có điểm ứ huyết, mạch huyền sáp.
Điều trị tùy theo từng thể bệnh sẽ có pháp trị khác nhau và có thể dùng các bài thuốc như Thanh nhiệt cố kinh thang, Quy tỳ thang, Tứ vật đào hồng kết hợp với châm cứu và xoa bóp bấm huyệt sẽ cho kết quả tốt.
Lưu ý những trường hợp rong kinh có nguyên nhân thực thể, lượng máu mất > 200ml phải kết hợp với y học hiện đại.
Chế độ sinh hoạt như thế nào cho hợp lý?
- Kiêng thức ăn sống lạnh, quá béo, mặn, chua trong kỳ hành kinh.
- Giữ vệ sinh trong kỳ kinh nguyệt, tránh làm việc nặng nhọc, suy nghĩ căng thẳng, tức giận quá mức.
- Tuyệt đối kiêng sinh hoạt tình dục trong thời kỳ hành kinh.
- Sau khi bệnh khỏi, hàng ngày nên dùng “Thập toàn đại bổ thang” trong 20 ngày để củng cố.
Một số thuật ngữ:
- Rong kinh: Vòng kinh bình thường, nhưng lượng máu mất quá nhiều.
- Rong huyết: Chảy máu bất thường không có chu kỳ
- Cường kinh: Lượng máu kinh ra nhiều hơn bình thường.
- Kinh thưa: Chu kỳ kinh kéo dài trên 35 ngày.
- Đa kinh: Còn gọi là kinh mau. Chu kỳ kinh ngắn hơn 21 ngày.
- BÀI TẬP GIÚP GIẢM ĐAU & PHÒNG NGỪA ĐAU CỔ GÁY (03.11.2023)
- MỘT SỐ BÀI TẬP PHỤC HỒI VẬN ĐỘNG TRONG VIÊM CHU VAI/VIÊM GÂN CƠ CHÓP XOAY (02.11.2023)
- ĐIỀU TRỊ ĐAU VAI DO VIÊM GÂN CƠ CHÓP XOAY (03.10.2023)
- RƯỢU THUỐC LÀ GÌ VÀ CÓ TÁC DỤNG NHƯ THẾ NÀO? (25.11.2022)
- CHỮA ĐAU BỤNG DO LẠNH ĐƠN GIẢN TẠI NHÀ (20.04.2022)
- ĐÔNG Y DÙNG THUỐC VÀ THỨC ĂN ĐIỀU TRỊ HẬU COVID-19 (27.03.2022)
- VÌ SAO CÁC KHỚP Ở CHI DƯỚI LẠI DỄ VIÊM DO GÚT NHIỀU HƠN CÁC KHỚP Ở CHI TRÊN? (23.12.2021)
- ĐAU ĐẦU - TRIỆU CHỨNG DỄ GẶP NHƯNG KHÓ CHỮA (04.07.2021)
- THOÁI HOÁ CỘT SỐNG CỔ (01.07.2021)
- THẤT BẢO MỸ NHIỆM ĐƠN - BÀI THUỐC CHỮA TÓC BẠC SỚM NỔI TIẾNG GẦN 500 NĂM CỦA CỔ NHÂN (29.06.2021)