LIỆU PHÁP ĐƠN GIẢN GIÚP TỰ CHỮA BỆNH VÀ NÂNG CAO SỨC KHOẺ
ThS.BS. Nguyễn Trương Minh Thế
Giảng viên Khoa YHCT
ĐH Y Dược TP. HCM
VAI TRÒ CỦA BÀN CHÂN VỚI SỨC KHOẺ
Bàn chân (pedis) được giới hạn bắt đầu từ dưới hai mắt cá tới đầu các ngón chân gồm có hai phần mu chân và gan chân. Bàn chân và cổ chân tạo nên một cấu trúc giải phẫu phức tạp gồm có 26 xương hình dạng không đều nhau, 30 khớp hoạt dịch, hơn 100 dây chằng và có 30 cơ tác động lên các phân đoạn. Tất cả các khớp bàn chân phải tương tác hài hòa và kết hợp với nhau để cơ thể con người vận động đi lại một cách trơn tru.
Bàn chân góp phần đáng kể vào chức năng của toàn bộ chi dưới, nâng đỡ trọng lượng của cơ thể kể cả khi đứng, đi lại và chạy nhảy.
Khi hai chân đứng ở tư thế chịu lực đúng (lực tác động đều lên hai bàn chân) giúp hai đầu gối chịu lực đều nhau, tiếp theo là hai khớp háng và xương chậu sẽ được chịu lực đúng. Như vậy giúp cho cột sống không bị cong vẹo.
Nếu hai bàn chân chịu lực không đều, lâu ngày sẽ khiến cho bàn chân bị bẹt, xương ngón cái bị cong lồi ra, gót chân bị lệch dẫn đến cơ thể chịu lực không cân bằng gây biến dạng các khớp và cong vẹo cột sống.
Các chuyên gia xương khớp cho rằng hình thái của xương khớp được quyết định từ đôi bàn chân. Có đến 87% nguyên nhân xương khớp trong cơ thể bị biến dạng là do đôi chân tạo thành. Nếu như tư thế đi đứng không đúng, hoặc mang kiểu giày không phù hợp, hoặc trọng lượng cơ thể quá nặng, sẽ khiến phần gót chân bị biến dạng, độ cong bàn chân cũng biến dạng (bàn chân bẹt).
Tim co bóp đưa máu mang chất dinh dưỡng nuôi toàn cơ thể. Còn bàn chân, nơi xa tim nhất, chịu sức nặng theo kiểu dồn nén từ trên xuống, nên hệ cơ ở chân co bóp tạo sức ép đẩy máu chảy về tim. Máu đẩy đến chân thì dễ nhưng máu tĩnh mạch chảy ngược về tim thì lại khó. Khi hai chân được cử động đều đặn hoặc được xoa bóp đúng cách, chúng giống như một cái máy bơm có tác dụng bơm máu về tim. Bởi vậy các chuyên gia thường ví “chân là trái tim thứ hai của cơ thể”.
Bàn chân được nuôi dưỡng bởi hệ thống mạch máu và mao mạch rất phong phú. Cũng là nơi tập trung rất nhiều đầu mút tận cùng thần kinh nên rất nhạy cảm. Bàn chân cũng có hơn 60 vùng phản xạ liên quan đến tất cả các bộ phận trong cơ thể.
Đông y cho rằng, trong cơ thể con người tồn tại một hệ thống kinh lạc. Hệ thống này liên kết với các cơ quan nội tạng thành một khối chính thể, khiến cho công năng hoạt động của các bộ phận ở nội tạng được cân đối một cách nhịp nhàng và đồng bộ. Những kinh lạc trọng yếu nhất trong cơ thể con người là 12 Kinh chính và Kỳ kinh bát mạch. Trong đó các đường kinh túc Thái âm Tỳ, túc Thiếu âm Thận, túc Quyết âm Can, mạch Âm duy, mạch Âm kiều đều bắt đầu từ vùng chân. Còn kinh túc Dương minh Vị, kinh túc Thái dương Bàng quang, kinh túc Thiếu dương Đởm, mạch Dương duy, mạch Dương kiểu thì dừng lại ở vùng chân. Những kinh lạc này đều tương thông với các cơ quan nội tạng tương ứng, tổ chức gắn liền các công năng đặc định.
NHỮNG BIỂU HIỆN CỦA BÀN CHÂN LIÊN QUAN ĐẾN MỘT SỐ VẤN ĐỀ SỨC KHỎE
- Bàn chân lạnh: Bàn chân ở những người khỏe mạnh thường phải ổn định về mặt nhiệt độ, ấm vào mùa đông và mát vào mùa hè. Nếu cảm thấy bàn chân và ngón chân luôn lạnh, có khả năng bàn chân đang có vấn đề giảm tuần hoàn, rối loạn chuyển hoá hoặc rối loạn dẫn truyền thần kinh cảm giác. Một số bệnh lý có thể gặp trong trường hợp này là tăng huyết áp, đái tháo đường, suy giáp, thiếu máu…
- Thay đổi màu sắc ở ngón chân và lòng bàn chân: Màu sắc các ngón và lòng bàn chân ở những người khỏe mạnh thường có màu hồng hào, tươi nhuận, không quá đỏ, không trắng nhợt, ngón chân không có hình dạng bất thường. Nếu màu sắc của ngón chân thay đổi từ hồng hào sang trắng hoặc tím xanh, dị cảm, tê rần da… rất có thể các mạch máu ngoại vi bị co thắt gây ra hội chứng bệnh Raynaud hay còn gọi là chứng co mạch. Lòng bàn chân có màu vàng chú ý các bệnh lý gan mật. Lòng bàn chân có màu tím tái cho thấy tình trạng lưu thông máu kém. Lòng bàn chân có màu trắng cho thấy cơ thể bị thiếu máu, suy nhược.
- Sưng bàn chân: Có thể gặp trong các bệnh lý như suy van tĩnh mạch chi dưới, suy tim, suy thận, suy dinh dưỡng, xơ gan…
- Nóng rát bàn chân: Có thể gặp trong các bệnh lý đái tháo đường có biến chứng thần kinh, bệnh thận mạn tính, thiếu vitamin, suy giáp…
CÁC PHƯƠNG PHÁP TÁC ĐỘNG BÀN CHÂN
- Không dùng thuốc: Châm cứu (túc châm), xoa bóp, bấm huyệt bàn chân (foot massage)…
+ Ưu điểm: Hiệu quả nhanh.
+ Khuyết điểm: Phụ thuộc vào tay nghề của chuyên viên.
- Dùng thuốc: Ngâm chân thảo dược, đắp (bó) thuốc…
+ Ưu điểm: Đơn giản, có thể tự thực hiện tại nhà, hiệu quả cao.
+ Khuyết điểm: Phụ thuộc vào chất lượng và phối hợp dược liệu.
TÁC DỤNG CỦA NGÂM CHÂN THẢO DƯỢC
Tác động vào huyệt bàn chân khiến cho những kinh lạc chạy qua vùng chân được khai thông, khí huyết vận hành lưu thông, từ đó khôi phục lại chức năng sinh lý bình thường của cơ thể.
Theo tính toán của các nhà khoa học thì tốc độ dẫn truyền của xung động thần kinh là 120m/giây cho nên khi tác động vào khu phản xạ chân thì lập tức sẽ cải thiện được chức năng hoạt động các cơ quan, làm thông suốt các đường kinh, lạc và tạo ra các luồng điện trường đặc hiệu có tác dụng trị liệu rất cao.
Theo các nghiên cứu cho thấy, ngâm chân thảo dược có tác dụng:
- Kích thích xúc giác, giảm hoạt động thần kinh giao cảm, tăng tuần hoàn và nhiệt độ ngoại biên giúp đẩy nhanh sự khởi đầu của giấc ngủ và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
- Giảm đau mỏi cơ, đau nhức xương khớp.
- Giảm căng thẳng, êm dịu thần kinh, chống stress.
- Cải thiện trao đổi chất, tăng cường sức đề kháng.
Các loại thuốc dùng để ngâm chân: Gừng tươi, Ngải cứu, Lá lốt, Cây xấu hổ, Thiên niên kiện, Độc hoạt, Địa liền, Hồng hoa, Địa liền, Đại hồi, Quế khâu…
- Chỉ định:
- Rối loạn giấc ngủ
- Đau đầu, đau nửa đầu
- Di tinh, xuất tinh sớm
- Tăng huyết áp
- Stress
- Viêm khớp bàn ngón chân
- Viêm tắc tĩnh mạch chân
- Lạnh vùng bàn chân
- Chống chỉ định:
- Suy dãn tĩnh mạch chi dưới
- Phụ nữ có thai
- Vết thương hở, nhiễm trùng loét nặng da ở bàn chân
- Tiểu đường (có rối loạn cảm giác hoặc vết loét bàn chân)
- Sau khi ăn no
- Quy trình ngâm chân
- Chuẩn bị:
Bệnh nhân: Sau khi được thăm khám, sẽ được Bác sĩ kê loại dược liệu phù hợp để ngâm chân phù hợp dựa theo tình trạng bệnh.
Bệnh nhân rửa chân sạch sẽ trước khi ngâm.
Lưu ý bệnh ngoài da như nấm, chàm, ghẻ lở phải được ngâm bồn ngâm riêng biệt.
Dược liệu và bồn ngâm chân.
Nấu dược liệu theo toa với 1,5 - 2 lít nước đến khi còn lại 1,5 lít.
Bồn ngâm chuyên dụng có tác dụng duy trì nhiệt độ ở ngưỡng 40 - 50 độ C và tác dụng sóng.
Phòng ngâm kín đáo, có khăn sạch riêng để lau chân.
- Tiến hành ngâm chân:
+ Thời gian 15 - 30 phút/ 1 liệu trình điều trị.
+ Thuốc sau khi đun sôi, được cho vào bồn ngâm. Bệnh nhân đặt 2 chân cách mặt nước một khoảng để xông hơi hai chân cho giãn nở đều lỗ chân lông rồi từ từ hạ hai bàn chân xuống sát mặt nước và ngập tới mắt cá chân.
+ Để tăng tác dụng điều trị, sau khi ngâm chân kết hợp massge và day bấm huyệt.
Tài liệu tham khảo
- Setayeshvali pour N, Kheirkhah M, Neisani L, Haghani H. Comparison of the effects of aromatherapy with essential oils of damask rose and hot footbath on the first stage of labor anxiety in nulliparous women. Complementary Medicine Journal. 2012;2(2):126–34.
- Namba S SI, Kiguchi T, Ujike Y. Effects of foot baths on sleep in ICU patients. Chiba Medical J. 2012;88:59–64.
- ĐÔNG Y ĐIỀU TRỊ LIỆT DÂY THẦN KINH VII NGOẠI BIÊN (22.09.2017)
- LÁ ĐU ĐỦ CHỮA UNG THƯ? (22.09.2017)
- NHỮNG “KẺ PHẢN ĐỒ” NGAY BÊN TRONG THỰC PHẨM (22.09.2017)
- PHỤ NỮ BỊ RONG KINH PHẢI LÀM SAO? (22.09.2017)
- BÀI THUỐC “XỔ LÒNG” DÀNH CHO PHỤ NỮ SAU SINH (22.09.2017)
- SỎI THẬN VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT (23.09.2017)
- TRƯƠNG TRỌNG CẢNH VÀ CÂU CHUYỆN MÓN “HÁ CẢO” (25.09.2017)
- XỬ TRÍ ĐAU THẦN KINH TỌA CẤP (25.09.2017)
- SẮC THUỐC THANG SAO CHO ĐÚNG? (25.09.2017)
- ĐIỀU TRỊ TIÊU CHẢY DO KHÁNG SINH BẰNG ĐÔNG Y (26.09.2017)