KẾT HỢP ĐÔNG TÂY Y TRONG ĐIỀU TRỊ SA DẠ DÀY

ThS.BS. Nguyễn Trương Minh Thế

Phòng khám Đông y Vạn Hoa Minh

 

Hiện nay, việc kết hợp Đông và Tây y trong điều trị sa dạ dày được khuyến nghị nhằm tận dụng ưu điểm của cả hai phương pháp, giúp nâng cao hiệu quả điều trị.

 

SA DẠ DÀY LÀ GÌ?

Sa dạ dày (gastroptosis) là tình trạng dạ dày bị tụt xuống thấp hơn vị trí bình thường trong khoang bụng, thường xảy ra do yếu cơ và dây chằng nâng đỡ dạ dày. Khi dạ dày sa xuống, chức năng tiêu hóa bị ảnh hưởng, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và có thể dẫn đến các biến chứng khác nếu không được điều trị kịp thời. 

Nguyên nhân gây sa dạ dày có thể chia thành các nhóm sau: 

• Nguyên nhân cơ học
  • Suy yếu hệ cơ bụng và dây chằng hỗ trợ dạ dày. 
  • Cân nặng giảm nhanh (như sau bệnh nặng, suy dinh dưỡng, hoặc chế độ ăn kiêng không hợp lý). 
  • Mang thai nhiều lần hoặc sinh con gây áp lực lên cơ bụng. 
  • Chấn thương vùng bụng. 
• Nguyên nhân bẩm sinh
  • Một số người có cơ thể bẩm sinh gầy yếu, thành bụng lỏng lẻo và khung xương hẹp. 
• Thói quen sinh hoạt không tốt
  • Ăn uống không điều độ, ít vận động, lạm dụng các loại thực phẩm khó tiêu. 
  • Ngồi hoặc nằm ngay sau bữa ăn. 

 

CÁC DẤU HIỆU THƯỜNG GẶP 

Người bị sa dạ dày có thể gặp các triệu chứng như: 

• Cảm giác đầy bụng, khó tiêu, chướng hơi sau khi ăn. 
• Đau âm ỉ ở vùng thượng vị hoặc bụng dưới, đặc biệt sau khi ăn no. 
• Chán ăn, ăn nhanh no. 
• Rối loạn tiêu hóa, táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài. 
• Cảm giác dạ dày “nặng nề” hoặc bị kéo xuống bụng dưới. 
• Trong trường hợp nặng: Có thể dẫn đến suy nhược, mệt mỏi, và sụt cân. 

​

 

CHẨN ĐOÁN NHƯ THẾ NÀO?

Để chẩn đoán sa dạ dày, bác sĩ sẽ dựa trên: 

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sờ nắn vùng bụng và phát hiện vị trí bất thường của dạ dày. 
• Cận lâm sàng
  • Nội soi dạ dày.
  • X-quang có cản quang: Xác định mức độ sa và tình trạng di chuyển của dạ dày. 
  • Siêu âm bụng: Kiểm tra tình trạng của các cơ quan trong ổ bụng, bao gồm dạ dày. 

 

ĐIỀU TRỊ RA SAO?

Điều trị sa dạ dày đòi hỏi sự kết hợp giữa phương pháp Tây y và Đông y để đạt hiệu quả tối ưu. 

 

Điều trị Tây y

• Chế độ ăn uống và sinh hoạt
  • Chia nhỏ bữa ăn, ăn 5-6 lần/ngày, tránh ăn quá no. 
  • Nên nghỉ ngơi ngắn sau bữa ăn, nhưng tránh nằm ngay. 
  • Tránh thức ăn khó tiêu như đồ ăn chiên xào, nhiều dầu mỡ, và các loại thực phẩm kích thích như cà phê, rượu, bia. 

• Tập luyện
  • Thực hiện các bài tập tăng cường cơ bụng và vùng chậu để nâng đỡ dạ dày. 
  • Tập yoga hoặc các bài tập thở để cải thiện sức bền của cơ bụng. 

• Sử dụng thuốc
  • Trong trường hợp có triệu chứng khó tiêu hoặc viêm, có thể dùng các loại thuốc giảm tiết axit hoặc thuốc hỗ trợ tiêu hóa. 
  • Nếu có táo bón, có thể sử dụng thuốc nhuận tràng nhẹ. 

• Can thiệp phẫu thuật
  • Trong các trường hợp nặng hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật để cố định dạ dày. 

 

Điều trị Đông y

Trong Đông y, sa dạ dày có thể liên quan đến các vấn đề Tỳ Vị hư nhược hoặc khí suy. Các triệu chứng đầy bụng, ăn uống khó tiêu, mệt mỏi, và sụt cân được coi là dấu hiệu của sự suy giảm chức năng tiêu hóa. Phương pháp điều trị tập trung vào:

• Kiện tỳ, ích khí: Tăng cường chức năng tiêu hóa, Hỗ trợ nâng cơ quan nội tạng bị sa và nâng cao sức khỏe tổng thể.
• Hành khí, chỉ thống: Cải thiện lưu thông khí huyết, giảm đau, đầy hơi.

 

Một số phương pháp thường được áp dụng:

- Châm cứu: Kích thích các huyệt đạo liên quan đến dạ dày và hệ tiêu hóa, như huyệt Trung quản, Túc tam lý, và Khí hải, để nâng dạ dày về đúng vị trí và cải thiện chức năng tiêu hóa. 

- Xoa bóp – Bấm huyệt: Giúp thư giãn cơ bụng, cải thiện tuần hoàn máu và hỗ trợ tiêu hóa. 

- Sử dụng thảo dược:

   - Các bài thuốc như: Bổ trung ích khí, Bình vị tán, Việt cúc hoàn,.. được dùng để kiện tỳ, lý khí và điều hòa hệ tiêu hóa. 

 

THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC NHƯ THẾ NÀO ĐỂ TRÁNH TÁI PHÁT? 

• Theo dõi thường xuyên triệu chứng để phát hiện sớm các vấn đề tiêu hóa hoặc biến chứng. 
• Khuyến khích người bệnh tập luyện và tuân thủ chế độ ăn uống hợp lý. 
• Tái khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ để đánh giá hiệu quả điều trị. 

 

PHÒNG NGỪA RA SAO?

• Duy trì chế độ ăn uống khoa học:
  • Ăn đúng giờ, hạn chế ăn quá no hoặc bỏ bữa. 
  • Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ và vitamin để cải thiện chức năng tiêu hóa. 
• Tập luyện thể thao:
  • Thường xuyên tập các bài tập tăng cường cơ bụng và hô hấp, tránh để vùng bụng yếu. 
  • Các bài tập yoga nhẹ nhàng như tư thế “chiếc thuyền” hoặc “cây cầu” rất hiệu quả cho việc giữ dạ dày ở vị trí chuẩn. 
• Duy trì cân nặng hợp lý: Tránh giảm cân đột ngột hoặc thừa cân quá mức. 
• Hạn chế căng thẳng: 
  • Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa và làm tăng nguy cơ sa dạ dày. 
  • Áp dụng các biện pháp thư giãn như thiền, yoga, hoặc nghe nhạc. 

 

TÓM LẠI

Sự kết hợp giữa Đông y và Tây y trong điều trị sa dạ dày mang lại nhiều lợi ích, vừa cải thiện triệu chứng, vừa nâng cao sức khỏe tổng thể. Trong khi Tây y tập trung vào kiểm soát triệu chứng và điều chỉnh chế độ sinh hoạt, Đông y hỗ trợ nâng cao thể trạng và cân bằng chức năng tiêu hóa. Tuy nhiên, người bệnh cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và duy trì lối sống lành mạnh để đạt hiệu quả điều trị lâu dài và ngăn ngừa tái phát. 

 

Các nghiên cứu về cơ chế của Đông y trong điều trị các bệnh rối loạn tiêu hóa, bao gồm cả sa dạ dày, cho thấy rằng các biện pháp này có tác dụng điều hòa nhiều con đường sinh học liên quan đến trục não-ruột và hệ vi sinh đường ruột. Đông y, đặc biệt thông qua các liệu pháp như thảo dược và châm cứu, tác động lên sự co bóp của cơ trơn đường tiêu hóa và khả năng miễn dịch niêm mạc ruột.

Một cơ chế quan trọng là sự tương tác giữa Đông y và hệ vi sinh đường ruột. Các bài thuốc Đông y không chỉ cải thiện sự cân bằng của vi khuẩn đường ruột mà còn giúp giảm viêm và khôi phục sự toàn vẹn của hàng rào niêm mạc ruột. Ví dụ, một số thành phần thảo dược như polysaccharides của Cam thảo có vai trò tiền sinh học, thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi như Lactobacillus spp. và giảm vi khuẩn có hại. Những thay đổi này giúp cải thiện rối loạn tiêu hóa và ngăn ngừa các triệu chứng nặng hơn như sa dạ dày.

Ngoài ra, các phương pháp châm cứu và liệu pháp khác trong Đông y được cho là tác động lên trục não-ruột thông qua điều hòa hệ thống thần kinh tự chủ và hệ thống nội tiết-miễn dịch, cải thiện nhu động ruột và giảm nhạy cảm quá mức ở ruột. Điều này không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn nâng cao chức năng tiêu hóa tổng thể, điều này rất có ý nghĩa trong các bệnh lý phức tạp như sa dạ dày.