ĐẬU PHỘNG: THỰC PHẨM TUYỆT VỜI CHO TIÊU HÓA VÀ HÔ HẤP

ThS.BS. Nguyễn Trương Minh Thế

Giảng viên ĐH Y Dược TP. HCM

 

Đậu phộng, còn gọi là lạc, có tên gọi mỹ miều là “quả trường sinh” và “thịt thực vật”, có vị ngọt và giá trị dinh dưỡng phong phú, là một trong những thực phẩm được nhiều người yêu thích.

Từ thời Minh và Thanh, đã có ghi chép về giá trị ăn uống của Đậu phộng. Như trong "Bản Thảo Tước Yếu" ghi rằng Đậu phộng: “Vị cay ngọt, vào kinh Thủ Thái Âm, có công dụng dưỡng Phế bổ Tỳ, hòa bình quý giá, ăn nhiều sinh đờm.” "Tùy Tức Cư Ẩm Thực Phổ" nói rằng: “Nấu ăn ngọt bình, dưỡng Phế, giải độc, hóa đờm.” "Bản Thảo Cương Mục Thập Di" cho rằng Đậu phộng “ăn nhiều trị chứng nôn mửa”. Có thể thấy giá trị ăn uống của Đậu phộng rất cao, có công dụng dưỡng Phế, bổ Tỳ Vị, dinh dưỡng cao. Ăn cháo Đậu phộng hoặc Đậu phộng luộc cũng là một món ăn uống tốt.

 

 

Đậu phộng có nhiều cách ăn, có thể luộc nước hoặc nướng, chiên dầu, cũng có thể chế biến thành bơ Đậu phộng hoặc rang ăn. Tuy nhiên, cách chế biến Đậu phộng có ảnh hưởng lớn đến tính vị của nó. Như "Điền Nam Bản Thảo" nói: “Luộc nước muối, trị lao phổi. Dùng sống, gây tiêu chảy; dùng rang khô có tác dụng hành huyết. Trị tất cả các chứng lạnh tích tụ trong bụng, uống vào có hiệu quả ngay.” Chương Mục thời Thanh trong "Điều Tật Ẩm Thực Biện" nói: “Rang ăn ngọt thơm, có thể ép dầu… nhưng ăn nhiều thì phát mủ, có hại. Những người có mụn nhọt, bệnh đậu, dù đã khỏi, chưa đầy trăm ngày cũng không nên ăn.” Điều này chỉ ra rằng các phương pháp nấu nướng khác nhau, Đậu phộng có công dụng khác nhau. Đậu phộng nhiều dầu, rang Đậu phộng có thể làm nó trở nên khô nóng, dễ gây nóng trong, phát mủ, cũng nhắc nhở rằng đối với các bệnh mụn nhọt cần kiêng kỵ. Trong "Bản Thảo Cương Mục Thập Di" có ghi rằng “Đậu phộng có công dụng tẩy đờm… tốt ngang Qua lâu, Bối mẫu, nhưng rang lên ăn nhiều sinh đờm. Những người bị chấn thương bầm dập, kiêng ăn Đậu phộng, ăn vào vết thương càng đau thêm”, chỉ ra rằng Đậu phộng có công dụng tẩy đờm, nhưng rang ăn lại sinh đờm, không nên ăn nhiều, cũng nhắc nhở rằng những người bị chấn thương cần chú ý, ăn vào có thể làm tăng đau đớn.

Ngoài các trường hợp trên, việc ăn Đậu phộng trong các tình huống sau cũng cần kiêng kỵ và lưu ý. Như trong "Dưỡng Y Đại Toàn" có nói: “hạt Óc chó, Hạnh nhân, Đậu phộng, hạt Thông, bốn loại này có dầu, đều là những thứ mà người bị nôn mửa cần kiêng.” "Dược Tính Thiết Dụng" cho rằng “người bị tiêu chảy không nên dùng”, cho thấy người bị nôn mửa, tiêu chảy không thích hợp ăn Đậu phộng. Trong "Nhi Khoa Yếu Lược" ghi rằng “trẻ em… Đậu phộng không thể nhai kỹ, cũng dễ gây tích tụ”, đề cập đến việc trẻ em ăn không thể nhai kỹ, đồng thời nhắc nhở rằng lượng Đậu phộng ăn phải được kiểm soát tốt để tránh gây tích tụ thức ăn. Ngoài ra, "Bản Thảo Cầu Chân" cho rằng Đậu phộng kết hợp với trà rất phù hợp, vì vậy khi ăn Đậu phộng có thể uống một ít trà để giúp tiêu hóa.

 

DƯỚI ĐÂY LÀ HAI MÓN ĂN TỪ ĐẬU PHỘNG

Đậu phộng luộc

• Nguyên liệu: 500 g Đậu phộng, một lượng muối vừa đủ.
• Cách làm: Rửa sạch Đậu phộng tươi, sau đó cho vào nồi cùng với một lượng nước vừa đủ, đun nóng rồi thêm muối, khuấy đều, tiếp tục đun một lúc, vớt ra để ráo nước, để nguội rồi ăn.
• Công dụng: Kiện Tỳ khai Vị, dưỡng Phế hóa đờm. Dùng cho người ăn uống kém ngon miệng, ho có đờm.

 

Cháo Đậu phộng

• Nguyên liệu: 15 – 20 g nhân Đậu phộng, 80 – 100 g gạo tẻ, một lượng đường phèn vừa đủ.
• Cách làm: Rửa sạch nhân Đậu phộng, thêm nước vừa đủ, nấu cùng với gạo tẻ, khi cháo chín thì thêm một ít đường phèn.
• Công dụng: Tư táo nhuận hỏa, dưỡng Vị chỉ khái. Dùng cho người ho khan, miệng khô khát, lỡ lưỡi loét miệng.