ThS.BS. Nguyễn Trương Minh Thế
Giảng viên khoa YHCT – ĐH Y Dược TP.HCM
Phụ nữ sau khi trải qua sinh nở cơ thể thay đổi, sức khỏe suy yếu, hoạt động của các cơ quan phủ tạng cũng bị ảnh hưởng rất nhiều…Ông bà nhà ta thường khuyên nên tránh gió lạnh, thức ăn khó tiêu, dầu mỡ, giữ tinh thần thanh thản, tránh căng thẳng. Đặc biệt phòng tránh các bệnh “sản hậu”.
Bệnh “sản hậu” theo các sách Đông y là các bệnh xảy ra trong vòng 100 ngày sau sinh. Một trong những nguyên nhân chính là do sau sinh ác lộ (máu xấu, sản dịch) chưa ra hết, ứ đọng dễ sinh các biến chứng nguy hiểm, nhiễm trùng tử cung, sốt co giật, trướng bụng...
Đông y với bề dày lịch sử luôn có những phương thuốc chuyên dùng cho phụ nữ sau sinh để hạn chế những biến chứng nguy hiểm, cải thiện sức khỏe, giúp sản phụ ăn ngon ngủ tốt, nhiều sữa, mẹ và bé đều khỏe.
Xin chia sẻ với quý vị phương thuốc nổi tiếng, được ứng dụng lâu đời, mang lại hiệu quả rất cao đó là bài Sinh hoá thang, chuyên dùng để điều chỉnh sự co bóp của tử cung, giúp tống xuất sản dịch, ngăn ứ trệ, giảm đau, đặc biệt thích hợp cho phụ nữ sau sinh mổ, giúp vết thương nhanh lành hơn.
Nguồn gốc bài thuốc
Bài thuốc Sinh hoá thang có từ đời nhà Thanh (1644 – 1912), trích trong sách “Phó Thanh Chủ Nữ Khoa” của tác giả Phó Thanh Chủ (1607 – 1684). “Sinh hoá” gồm có “sinh” nghĩa là sinh máu mới, “hoá” nghĩa là thay, trừ bỏ máu cũ ứ trệ.
Thành phần
(Toàn) Đương quy 24g, Xuyên khung 9g, Đào nhân 6g, Hắc khương 2g, Cam thảo 2g. Sắc nước uống hoặc thêm ít rượu sắc.
Công dụng
Hoá ứ sinh tân, ôn kinh chỉ thống.
Chủ trị
Sau sinh sản dịch bị ứ trệ gây đau bụng.
Gia giảm
Phụ nữ sau sinh trong vòng 7 ngày, hoặc ăn trúng thức ăn sống lạnh, bụng đầy đau, gia thêm Quế nhục 2 – 4 g. Sản dịch ứ trệ, bụng trướng đau kéo dài, cơ thể nóng bứt rứt, ăn uống ít, gia Tam lăng, Liên nhục, Quế nhục, công bổ kiêm trị.
Giải thích bài thuốc
Trong bài dùng Đương quy bổ huyết hoạt huyết, hoá ứ sinh tân, (tăng cường sự lưu thông máu, thay cũ đổi mới) làm chủ dược.
Xuyên khung hành khí hoạt huyết (giúp máu lưu thông tốt hơn) cùng với Đào nhân hoạt huyết khư ứ (tăng cường lưu thông máu, chống tắc nghẽn) làm thần.
Hắc khương nhập huyết tán hàn, ôn lý chỉ thống (gia tăng nhiệt lượng, giúp cơ thể ấm áp, giảm đau) làm tá.
Cam thảo điều hoà các vị thuốc làm sứ. Dùng rượu để gia tăng tác dụng hoạt hoá tiêu ứ.
Bài này “trong hành có bổ, trong hóa có sinh”, nên vừa có tác dụng hóa ứ sinh tân lại có tác dụng ôn kinh chỉ thống. Điều này cũng phù hợp với nghiên cứu dược lý của y học hiện đại trên các vị Đương quy, Đào nhân, Xuyên khung thấy có tác dụng làm tăng co bóp tử cung, giúp tử cung co hồi tốt hơn.
Lưu ý
- Sinh hoá thang có tính tân ôn tẩu tán nên người âm hư, huyết nhiệt, Can âm hư, Can dương vượng, Tâm hoả cang thịnh... không nên sử dụng.
- Theo Đông y, phụ nữ trong vòng 10 ngày sau sinh không được uống thuốc bổ, vì ác lộ chưa ra hết, nếu dùng thuốc bổ sẽ làm ác lộ ứ trệ mà sinh biến chứng nguy hiểm.
- Những biểu hiện bất thường về sản dịch của phụ nữ sau sinh:
+ Sản dịch ra ngày càng nhiều hoặc sau 6 tuần sản phụ vẫn ra sản dịch có máu màu đỏ đậm, mùi hôi thối, sốt cao hơn 38oC, bụng dưới căng tức…khả năng bị nhiễm trùng tử cung hoặc còn sót nhau
+ Sau sinh không thấy sản dịch: có thể do sản phụ nằm nhiều, không đi lại, vận động…gây bế sản dịch.
- BÀI TẬP PHÒNG NGỪA VÀ ĐIỀU TRỊ ĐAU LƯNG (15.04.2024)
- LIỆU PHÁP TIÊM TĂNG SINH - GIẢI PHÁP MỚI CHO BỆNH CƠ XƯƠNG KHỚP (29.02.2024)
- BÀI TẬP PHÒNG NGỪA VÀ ĐIỀU TRỊ ĐAU CỔ VAI GÁY (28.02.2024)
- KHÔNG NÊN UỐNG THUỐC VỚI NƯỚC TRÀ HOẶC CÀ PHÊ! (17.11.2023)
- CỨU ẤM - MỘT PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ ĐỘC ĐÁO VÀ HIỆU QUẢ CỦA Y HỌC CỔ TRUYỀN (16.11.2023)
- ĐIỀU TRỊ VẸO CỔ CẤP NHƯ THẾ NÀO? (16.11.2023)
- BÀI TẬP PHÒNG NGỪA VÀ KIỂM SOÁT ĐAU TẠI VÙNG VAI (15.11.2023)
- CHÂM CỨU ĐIỀU TRỊ ĐAU GÓT CHÂN (14.11.2023)
- ĐAU DO GÚT CẤP "DỮ DỘI" CỠ NÀO? (14.11.2023)
- BÀI THUỐC XÔNG ĐIỀU TRỊ CẢM MẠO TẠI NHÀ (11.11.2023)